Door Bart Jonker

Overveen – De zonovergoten dagen van de laatste tijd zetten de natuur van Bloemendaal en omgeving in een beeldschoon kleurenpalet. Zoals hier op de foto: de mooie Brouwerkolk afgelopen zondag in Overveen, waar het goed vertoeven is voor fiets, wandel- en natuurliefhebbers. En dat was te merken ook, want mensen gingen er afgelopen weekend op uit. Toch kon je iets verderop in het bos, zoals op Middenduin, heerlijk de rust opzoeken.

Flora en fauna
Diverse flora en fauna flankeren nu het water van de Brouwerskolk, zoals koninginnenkruid (Eupatorium cannabinum, ook wel leverkruid genoemd), wilgenroosjes (Chamaenerion angustifolium (L.) en de gewone klit (Arctium minus), die veel hommels, bijen en vlinders aantrekken. Verder signaleer je hier veelvuldig de grote keizerslibel (Anax imperator), waarvan de fraaie mannetjes in diepblauwe kleur regelmatig als een helikopter over het water scheren op zoek naar insecten, of naar een wijfje om te paren. Op het heldere wateroppervlak zelf zie je langs de kant de (poel)schaatsenrijder (Gerris lacustris), een bijzonder insect én fenomeen dat over het water lijkt te ‘schaatsen’.

Bier en bleken
Zo indrukwekkend als haar natuur, is ook de geschiedenis van de Brouwerskolk. De naam Brouwerskolk is ontstaan vanwege het gebruiksdoel waarvoor het water uit dit duinmeer bestemd was: ten behoeve van de Haarlemse bierbrouwers uit de 17^de eeuw. Aanvankelijk benutten de Haarlemse bierbrouwers water uit het Spaarne, maar dit was te vervuild en door de verbinding naar het IJ bevatte dit rivierwater tevens brak water. Zo werd er naar een alternatieve waterbron gezocht, om kwalitatief goed bier te brouwen. Het water uit de Brouwerskolk was zo zuiver door het duinzand en werd daarom destijds intensief gebruikt om bier te brouwen. Een kanaaltje naar Haarlem voorzag de Haarlemse brouwers van dit water, thans nog steeds de Brouwersvaart in Haarlem. Het schone duinwater appelleerde niet alleen brouwers, maar tevens de blekers van linnenblekerijen in Haarlem en omgeving. Helaas zorgden deze blekerijen voor de nodige waterverontreiniging, waardoor de gezichten van de bierbrouwers eveneens verbleekten. Een hevige strijd tussen de bierbrouwers en blekerijen laaide op. Uiteindelijk werden de blekerijen ten zuiden van de Zijlweg na een juridische en politieke strijd gedwongen hun deuren te sluiten en werd het hen niet meer toegestaan dit water te gebruiken voor bleken.

Bijna was de Brouwerskolk afgegraven. Doordat een nazaat van de beroemde Bloemendaalse familie Borski de Brouwerskolk in 1928 verkocht aan de gemeente Bloemendaal, is dit voorkomen. In 1935 werden de Brouwerskolkweg en het omliggende park aangelegd. Thans maakt dit mooie natuurgebied deel uit van Nationaal Park Zuid-Kennemerland.

Bron: o.a. Nationaal Park Zuid-Kennemerland.

Foto boven: Brouwerskolk. Fotograaf: Bart Jonker.