Door Bart Jonker
Bloemendaal/Heemstede – Deze week bespreken we een nachtdier dat wel in Nederland leeft, maar nog niet of nauwelijks wordt gesignaleerd in onze eigen omgeving. Het gaat om de das (meles meles), tevens een marterachtige. Hoewel de kans gering is, wordt misschien de das ook in onze omgeving geregistreerd met de geplaatste wildcamera’s van de gemeente Bloemendaal. Of misschien weet u de das te filmen in deze omgeving. Is dit het geval, dan ontvangt de gemeente Bloemendaal graag uw filmpje via: https://eloket.bloemendaal.nl/mozard/!suite09.scherm1089?mWfrs=833290&mNch=5j06p8i836. De das is een buitengewoon interessant dier, dus het is sowieso aardig om er wat over te vertellen.
Grootste marterachtige
Met een kop-romp lengte van 65-80 cm is de das één van de grootste voorkomende landroofdieren in Nederland (de wolf is tegenwoordig het grootse landroofdier in Nederland) en de grootste marterachtige. Hij heeft een brede kop met spitse snuit, voorzien van twee duidelijk herkenbare zwarte verticale strepen. De das is zwaar en gedrongen gebouwd met korte poten en een bossige staart. Het dier heeft een voorkeur voor glooiende of hogere gronden en komt in ieder geval voor op de Veluwe (daar leven veruit de meeste dassen), in oostelijk Noord-Brabant en Limburg. In het westen worden ze niet of zelden aangetroffen. Het leefgebied van de das kan bestaan uit kleinschalig akker- of weidelandschap dat voorzien is van bosjes, heggen of houtwallen. Ze worden ook aangetroffen op vochtige heiden en rivierdalen. Ze kunnen zich zelfs huisvesten in afgravingen onder gebouwen. De das zoekt een omgeving met rust, waar zo min mogelijk verstoring is, voldoende voedsel is en grond waar ze hun holenstelsel kunnen graven, dat een burcht wordt genoemd. Deze burchten met gangen kunnen honderden meters lang zijn en zijn voorzien van vluchtpijpen, om zich te verstoppen bij gevaar. De randstad is natuurlijk een drukke regio met veel verstoring en dat zou zo maar eens de reden kunnen zijn dat de das hier weinig wordt aangetroffen. De dassenburcht mag ook niet te vochtig zijn. In een burcht kan een dassenfamilie wonen, waarin ze zich overdag voornamelijk schuilhouden. Dassenburchten bevinden zich doorgaans altijd in de buurt van gras en water. Vooral ’s avonds en ’s nachts verlaten ze hun burcht en gaan ze op zoek naar voedsel, soms wel tot twee tot vier kilometer vanaf de burcht vandaan. Dassen houden geen winterslaap. Als het koud is, kunnen dassen dagenlang in hun burcht verblijven.
Alleseters
Dassen zijn alleseters. In tegenstelling tot andere marterachtigen zoals de bunzing, hermelijn, wezel en boommarter is de das geen fanatieke jager. De das is wat dat betreft wat ‘lui’ en eet gewoon alles wat op zijn pad voorbijkomt. Regenwormen zijn een geliefde kost die ze opduikelen in graslanden. Maar ook knaagdieren, fruit, kevers, slakken, noten, hommel- en wespenbroed, etc, staan allemaal op het menu van de das, zolang het maar voor zijn neus verschijnt. Een das neemt dagelijks 400-600 gram voedsel tot zich. Een territorium van een dassenfamilie beslaat 30 tot 150 hectare. De das markeert zijn territorium met zijn eigen mest en geuren uit zijn anaalklier. Deze geuren worden ook gebruikt om met andere dassen te communiceren. In tegenstelling tot andere marterachtigen is de das een sociaal en speels dier.
Voortplanting
De paartijd van dassen in het vroege voorjaar, maar kan ook ’s zomers plaatsvinden. Dassen zijn niet monogaam, maar vaak blijft een paartje toch voor het leven samen. Net als de boommarter kent de das ook een verlengde draagtijd. De werkelijke draagtijd is zeven weken. Een worp bestaat uit twee tot vier jongen. In de eerste 6 tot 8 weken blijven de jongen ondergronds. Daarna gaan ze de buitenwereld verkennen, vaak vergezeld van moeder das die hen leert voedsel te zoeken.
Beschermstatus
De das is vroeger massaal bejaagd in vooral Limburg om het dassenvlees en het dassenvet, dat zou helpen tegen mijnwerkerskwalen. Daarnaast komen dassen vaak door het verkeer of verdrinking om het leven. De populatie van dassen is daardoor flink geslonken waardoor het dier een beschermstatus geniet. Gemiddeld wordt een das drie jaar oud.
Foto: Das op zoek in boomschors naar insecten. Foto: Bigstock.