Door Bart Jonker 

Heemstede/Bloemendaal – De zeelt (Tinca tinca) is een algemene vis die behoort tot de karperachtigen (Cypriniformes) en ook in de wateren van Heemstede en Bloemendaal huist. Net als de baarsachtigen, vormen karperachtigen wereldwijd een aanzienlijke vissenfamilie. Over de hele wereld genomen zijn er 6000 karperachtigen bekend.  

Relatief sterke vis
Leefgebieden van de zeelt zijn langzaam stromende of stilstaande wateren waar veel plantengroei is, met een modderige bodem. De zeelt is een relatief sterke vis en is een van de weinige vissen die minder gevoelig is voor waterverontreiniging en in zuurstofarm water kan leven. Wel wordt de zeeltstand bedreigd door intensief schonen en baggeren van de wateren door de mens en het verwijderen van waterplanten. Dit proces dient daarom stapsgewijs over het gehele jaar plaats te vinden en niet in een keer in het voorjaar. De zeelt leeft dicht bij de bodem en maakt jacht op insectenlarven, wormen en slakken.  

Rode iris
De zeelt is te herkennen aan de olijfgroene en goudkleurige flanken. Eveneens bijzonder zijn de ogen van de vis die een rode iris hebben. Een jonge zeelt kan lijken op een jonge karper of kroeskarper, alleen heeft de zeelt nauwelijks zichtbare schubben. Jonge vissen van nog geen vier centimeter zijn voorzien van een zwarte oogvlek bij de staart, die dient om hun natuurlijke vijanden (bijvoorbeeld snoeken en baarzen) af te schrikken. 

Paaitijd
De paaitijd valt in mei-juni. Hiervoor trekken zeelten naar ondiep water. Het paren zelf blijft voor de mens niet onopgemerkt en de wilde actieve bewegingen van het paringsritueel in het water zijn dan duidelijk waarneembaar. Een zeeltwijfje kan tot liefst 900.000 eitjes van ca. 1 mm leggen, die worden afgezet aan waterplanten over een periode van twee maanden. De larven komen na 3-6 dagen uit, maar blijven de eerste dagen aan de waterplanten hangen. Na tien dagen voeden de larven zich met planktondiertjes, na vertering van de dooierzak. De zeelt is een traag groeiende vis en kan een maximale lengte van 70 cm bereiken en tot 8 kg wegen. De meeste zeelten worden echter niet groter dan 50 cm en wegen minder.  

Nuttige vis
In siervijvers worden tevens vaak oranje kweekvormen van de zeelt gehouden, de goudzeelt. Zeelten staan erom bekend dat ze het water zuiver houden. In regenbakken voor de verzameling van drinkwater werden vroeger daarom eveneens zeelten uitgezet. Een nuttige vis dus.  

Foto boven: de zeelt (Tinca tinca) 
Foto onderin: de opvallende rode iris van de zeelt.  Foto’s: Bigstock.