Door Bart Jonker 

Heemstede/Bloemendaal – Dat er veel leven aan de waterkant is, heeft u inmiddels een paar keer kunnen lezen in deze rubriek ‘Ken uw waterkant’. In deze aflevering nemen we de waterrat oftewel woelrat (Arvicola amphibius) onder de loep. Niet te verwarren met de beruchte bruine (riool)rat (Rattus norvegicus), die ook weleens (onterecht) de bijnaam waterrat krijgt.  

De woel- of waterrat is een knaagdier uit de familie Cricetidae, waartoe ook de woelmuizen en de hamsters behoren. De waterrat heeft een voorkeur voor relatief schoon en stilstaand water. Hij is net als de woelmuizen herkenbaar aan zijn enigszins gedrongen bouw, kleine oren en stompe snuit. De staart is behaard. Woelratten zijn overwegend bruin van kleur met een glanzende vacht, maar ook zwarte exemplaren komen voor. Een woelrat is circa 120 mm lang en kan tot 3,2 kilo wegen. Mannetjes kunnen iets groter zijn dan vrouwtjes.  

De woelrat is een uitstekend zwemmer. Hij kan zwemmend 50 cm per seconde halen en is een goede duiker. Onder water kan hij het 1,5 minuut volhouden. Hij is zowel overdag als ’s nachts actief en heeft een voorkeur voor steilere oevers met diverse begroeiing. De oever moet maximaal 1 meter hoog zijn en het water minstens 20 cm diep. Woelratten zijn overwegend planteneters, maar ook staat vis of fruit af en toe op het menu. De woelrat maakt een gangenstelsel met voorraadkamers van wel 1 meter diep en 100 meter lang, waarin hij zijn voedselvoorraden opslaat. Het territorium langs de oevers is gemiddeld 170 meter lang (maximaal 500 meter) van een mannetje, van een vrouwtje gemiddeld 120 meter (maximaal 200 meter). Opvallend is dat het mannetje doorgaans in hetzelfde leefgebied blijft wonen, terwijl een vrouwtje weleens verhuist. Woelratten kunnen gezamenlijk een hol delen.  

Bij de woelrat staat de fabriek niet stil, ze kunnen vijf worpen per jaar hebben. Opmerkelijk is dat het vrouwtje monogaam is en het mannetje 2 tot drie partners kan hebben. De voortplantingstijd loopt van maart tot september/oktober. Jonge woelratten zijn vrij snel geslachtsrijp: mannetjes na 50 dagen, vrouwtjes na 70 dagen. Ze kunnen maximaal 3 jaar oud worden, in gevangenschap zelfs vijf jaar.  

(Bron: o.a. de Zoogdierenvereniging) 

Foto: De woel- of waterrrat (Arvicola amphibius). Foto Bigstock.