Door Mirjam Goossens

Haarlem – Pieter van Lelyveld, Olivier Braams en Olivier van Rooijen zijn eindexamenkandidaten van het Stedelijk Gymnasium in Haarlem. Voor hun gezamenlijk profielwerkstuk besloten zij zich te verdiepen in zgn. ‘complotdenkers’. Niet om ze weg te zetten als idioten of om hun theorieën te verdedigen, maar met een sterk argument. “Wij kennen zelf in onze omgeving geen mensen die in samenzweringen geloven. Maar onderzoek wijst uit dat 21% van de bevolking overtuigd is van complotten tegen burgers.” Ze goten het onderwerp in de vorm van de documentaire ‘Overtuigd’ en kregen niet de minsten voor hun camera: Thierry Baudet, Willem Engel en Haridas van Teylingen. Het resultaat is voor iedereen te zien en te beoordelen op You Tube.

Het heeft even geduurd voordat ze deze heren persoonlijk te spreken kregen, maar de aanhouder wint. De scholieren gingen de gesprekken met open vizier aan en merkten dat ook zij hun verhaal graag wilden vertellen.

De rode draad vinden
“We zochten naar overeenkomsten tussen deze mensen. Is er wellicht iets te vinden in hun jeugd waardoor het wantrouwen is gevoed? Maar de conclusie is dat die er niet eenduidig is. Willem Engel gaf aan dat zijn vader vroeger in conflict was met de overheid. Thierry Baudet vertelde over de echtscheiding van zijn ouders en dat ze het regelmatig niet eens zijn met zijn ideologieën. De kunstenaar Haridas is beïnvloed door de Hare Krishnabeweging. Ook experts die we getoetst hebben vinden dat je niet iedereen op een hoop kunt gooien.”

Waarom ze een platform geven
Gaande hun onderzoek kregen Olivier, Pieter en Olivier weerstand uit diverse hoeken. “Waarom deze mensen een platform geven? Je kunt ze beter negeren, werd vaak genoemd.” Een reactie van de Universiteit van Leiden springt eruit, menen de onderzoekers. “De UVL weigerde medewerking te verlenen om ethische redenen. Ze vinden het onderwerp te ingewikkeld voor ons en raadde ons af met complotdenkers in gesprek te gaan. Het zou ons aan kennis en ervaring ontbreken om kritisch te blijven. Maar zowel het Stedelijk Gymnasium als wijzelf waren daardoor extra gemotiveerd om ermee door te gaan. Het sterkt onze mening dat je niet de denkbeelden van 1 op de 5 Nederlanders kan negeren. Dat schept juist een tweedeling.”

Medewerking kregen ze wel van Leah Ritterfeld van de Universiteit van Wenen, een filosofe met een PhD in complottheorieën, die bereid was de scholieren te begeleiden en voor te bereiden op de interviews. “De afgelopen maanden waren sowieso een leerproces waarbij we na elk interview bij elkaar checkten wat we nu eigenlijk gehoord hadden. Vrijheid van meningsuiting staat voor onze generatie centraal, maar van belang is wel dat zij niet aansturen op geweld of opruiing. Daar hebben we een grens getrokken.”

De documentaire ‘Overtuigd’ staat sinds kort openbaar op You Tube en is inmiddels ruim 2000 maal bekeken en beoordeeld.

Voor wie de uiterst professioneel vormgegeven documentaire wil zien kan dat doen via You Tube met zoekopdracht: Overtuigd, profielwerkstuk Stedelijk Gymnasium.

De makers zijn benieuwd naar de reacties.

Foto: Olivier van Rooijen, Olivier Braams en Pieter van Lelyveld,. Foto: Mirjam Goossens