Door Bart Jonker 

Heemstede – U kent het beeld wel uit Spanje, Italië en Griekenland, waar allerhande citrusbomen weelderig groeien en volhangen met vruchten als citroenen, sinaasappels of mandarijnen. In het Zuid-Franse Menton wordt zelfs ieder jaar het ‘Festival de citron’ gehouden. Een soort bloemencorso, alleen zijn deze praalwagens prachtig opgetuigd met citrusvruchten. Na dit festival worden de citrusvruchten gebruikt voor de sap- en likeurindustrie. De laatste tijd groeit ook in Nederland de belangstelling voor citrusboompjes in de tuin, zoals de mandarijn- of citroenboompjes. En dat is niet zo gek, want citrusbomen zijn niet alleen hip, maar zien er ook vrolijk uit en zijn daarom best een leuke aanwinst en een juweel voor uw tuin of balkon. Met deze boompjes waant u zich direct in het Middellandse Zeegebied. De bloesem verspreidt een heerlijke zoete geur en het is natuurlijk leuk als de boom vruchten draagt. Van de eetbare varianten kan limonade gemaakt worden, of van de schillen op alcohol kunnen de bekende likeuren limoncello (citroen) of mandarino (mandarijnen) bereid worden. Citrusvruchten bevatten veel vitamine C. De sterk geurende bloesem wordt vaak als ingrediënt in de parfumindustrie gebruikt. 

Statussymbool van koningshuizen en de hoge adel
Citrusbomen zijn van het plantengeslacht Citrus. De kweek ervan vindt al 4000 jaar plaats. Ze zijn daarom een van de oudste teeltgewassen, waaruit veel kruisbestuiving is ontstaan, die zich vertaalt in de vele citrusvarianten. Oorspronkelijk komt de citrusboom niet uit Zuid-Europa, maar uit Zuidoost-Azië. Ooit werd de citroen als eerste naar Europa gebracht. In de 16de eeuw volgde de sinaasappel en de mandarijn kwam in 1805 deze kant op. Ze waren enorm populair en golden als een statussymbool van koningshuizen en de hoge adel, die er graag fraaie oranjerieën op nahielden. Citrus is afgeleid van het Latijnse Citron en is verwant aan het Griekse ‘kédros’ dat ‘boom met geurend hout’ betekent. 

Zelf een citrusboompje houden
Met een beetje zorg kunt u citrusboompjes zelfs in het Nederlandse klimaat houden. De plant kan maximaal 40 graden aan warmte hebben buiten. Bij 2 graden in de winter moet de plant echt binnengehouden worden, want hij overleeft de nachtvorst niet. De plant dient dan naar de schuur of een naar een onverwarmde kamer verplaatst te worden. U kunt daarom het boompje het beste in een pot of kuip houden. Vanaf half mei kan het boompje naar buiten. De eerste dag buiten mag het boompje echter niet meteen in volle zon geplaatst worden. Het boompje moet even acclimatiseren. U doet de boom daarna het meeste een plezier op een zonnige en beschutte plek in uw tuin of op uw balkon.  

Zo zijn er bij tuincentra diverse citrusboompjes te vinden zoals de mandarijnsoorten Citrus mitis Calamondin met kleine mandarijntjes en de Citrus reticulata die een kleiner blad heeft en grotere vruchten met een dikkere en ruwere schil. In de handel is speciale mest voor citrusbomen verkrijgbaar. Bemest de boomjes een keer in het voorjaar en een keer in het najaar. In de zomer de boom regelmatig water geven. De boompjes mogen echter niet te nat staan. Als de bovenaarde te droog wordt, dan pas water geven. In tijden met veel regen de aarde even afdekken. In de winter matig water geven. Als de bladeren geel worden, duidt dit op een ijzertekort en is de PH-waarde te hoog. Besproei de plant dan met een beetje ijzerchelaat. 

Foto: Mandarijnboom Citrus reticulata. Foto’s: Bart Jonker.