Door Mirjam Goossens

Bloemendaal –  De aanleiding was de overpeinzing ‘De Twee Minuten’ die Godfried J.A. Bomans schreef in mei 1960 voor de Volkskrant. De Nationale Herdenking van 4 mei met de twee minuten stilte op de Eerebegraafplaats in Bloemendaal is ook dit jaar beperkt tot een klein gezelschap.

Stichting Tijdsparen organiseerde een weekendlang een wandeling naar de Eerebegraafplaats in de duinen in groepjes van 3 of 4 personen met het thema ‘Bomans herleeft in Bloemendaal’. Het is 50 jaar geleden dat de markante schrijver op slechts 58-jarige leeftijd overleed. De wandeling bood tevens een gepast alternatief voor de door de coronamaatregelen niet toegestane jaarlijkse stille tocht vanaf de watertoren in Overveen.

De vrijwilligers van de Stichting Tijdsparen en die van de Stichting Nationale Herdenking te Bloemendaal sloegen de handen ineen om de deelnemers te voorzien van de nodige informatie over Bomans en over de Eerebegraafplaats. Met een ‘goodybag’ gevuld met een flesje sap, druiven en bananen, een Haarlemmer Halletje (koekje)  en een leerzame quiz werden de deelnemers in hun eigen tijdslot op pad gestuurd langs de Zeeweg.

Op de Eerebegraafplaats liggen 372 Nederlandse verzetsstrijders van de Tweede Wereldoorlog begraven: 371 mannen en één vrouw, Hannie Schaft. Tot de oprichting van de begraafplaats werd in 1945 besloten. Volgens de vrijwilligers werd na de bevrijding werk gemaakt de vermoorde verzetsstrijders op te graven uit de 45 provisorische grafkuilen in de duinen. Er werden in totaal 422 mensen gevonden waarvan er ruim honderd ter plekke waren gefusilleerd. Sommigen zijn in de persoonlijke omgeving herbegraven, maar velen hebben hun laatste rustplaats gevonden op de Eerebegraafplaats naar het ontwerp van de architecten Gerard Holt en Auke Komter.

Verhalen om door te geven
Een wandeling naar de plek waar zoveel vaak jonge mensen liggen begraven die gestorven zijn voor onze vrijheid is een indrukwekkende ervaring. De verhalen achter de symbolen en monumenten brengen de gebeurtenissen tot leven. Jaarlijks passeren honderden schoolkinderen uit de omgeving de poort tot het complex. Bij de uitleg van de vrijwilligers komen spontaan herinneringen boven. Zo vertelde een oudere dame over haar moeder die tot dezelfde verzetsgroep behoorde als Hannie Schaft, dat zij eigenlijk de liquidatie zou uitvoeren op een NSB’er, maar door omstandigheden werd vervangen door Hannie Schaft. Haar moeder overleefde de oorlog, maar het geeft aan hoe wankel het verschil tussen leven en dood was in die tijd.

Een van de vrijwilligers vertelde over de moeizame taak om de stoffelijke overschotten bij de opgravingen in de duinen te identificeren, zonder de tegenwoordige DNA wetenschap. Hulp daarbij kwam van begrafenisondernemer J.B.J.M. Bleekemolen die vanaf november 1944 slachtoffers van de Duitse bezetters had begraven. Bij zijn arrestatie moest hij de plekken in de Kennemer Duinen aanwijzen. En ook de punctuele administratie van de Nazi’s werd ingezet bij de identificatie van de verzetsstrijders met als doel ze een eervolle laatste rustplaats te geven.

De Eerebegraafplaats te Bloemendaal is bewust tot een sobere herdenkingsplek gehouden, zonder opsmuk, en is dagelijks te bezoeken. De toegang is vrij.

Foto: Mirjam Goossens